«سیاست‌ورزی مومنانه» بررسی تاریخ سیاسی برای پاسخ به هجمه علیه آیت‌الله مصباح است

عصر جمعه 23 اردیبهشت، در سرای اهل قلم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در مورد کتاب «سیاست‌ورزی مؤمنانه»، تألیف محمدحسن روزی‌طلب نشستی برگزار شد. در این نشست روزی‌طلب طی گفت‌وگویی با محمدجواد محمدحسینی مسئول روابط عمومی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل (ناشر کتاب) توضیحاتی در مورد اثر خویش که بهمن سال گذشته منتشر شده‌است، ارائه داد و به برخی سوالات نیز پاسخ داد.

روزی‌طلب که اکنون مدیر عامل مؤسسۀ ایران است در مورد ایدۀ اولیۀ نگارش کتاب گفت: همان‌طور که در مقدمۀ کتاب اشاره کردم، انتخابات سال 92 که برگزار شد و حسن روحانی به ریاست جمهوری رسید، فضا به سمتی پیش رفت که دستگاه‌های فرهنگی اصولگرایان هجمه شدیدی علیه آیت‌الله مصباح یزدی رحمهُ‌الله ایجاد کردند و ایشان را مقصر پیروزی آقای روحانی می‌دانستند. از اینجا سوال پیش آمد که چه‌طور طی چند سال علیه کسی که مواضع سیاسی‌اش چارچوب‌مند و اصولی است، این همه مورد هجمه واقع شد!؟

من در یک بازۀ زمانی سه ساله روی این موضوع کار کردم. ضمن اینکه اسنادی گردآوری شد و چندین مصاحبه هم با آیت‌‌الله مصباح صورت گرفت. طی این پژوهش‌ها ابتدا کتاب «ذوشهادتین امام» منتشر شد و خوشبختانه این کتاب هم سال 95 آماده شد، اما در زمان دولت قبلی مجوز چاپ نگرفت و تلاش ما هم برای کسب مجوز بی‌نتیجه بود. آنها دربارۀ علت مجوز نگرفتن کتاب گفتند که به چندین شخصیت اتهاماتی وارد شده است که آنها باید بتوانند از خودشان دفاع کنند.

این پژوهشگر اظهار کرد: من در برابر این ایرادی که از کتاب گرفتند، گفتم این، برنامۀ تلویزیونی نیست که آنها بیایند از خودشان دفاع کنند؛ این شخصیت‌ها می‌توانند کتاب بنویسند و از خودشان دفاع کنند و همچنین هر چیزی هم که نسبت دادیم، منابعش در کتاب موجود است. به هرحال با این ایرادی که گرفتند کتاب 5 سال بایگانی شد. بعد از اینکه آیت‌الله مصباح درگذشت و دولت هم عوض شد، من به دوستان انتشارات بین‌الملل پیشنهاد کردم تا کتاب چاپ شود که این کار انجام شد.

روزی‌طلب با اشاره به منابع استفاده شده در کتاب گفت: از منابع مکتوب بسیاری برای تألیف کتاب بهره گرفته شد، همچنین از سخنان آیت‌الله مصباح در خبرگزاری‌ها آمده، استفاده شد؛ گفت‌وگوهایی نیز با افراد صورت گرفت و اسناد بسیاری در کتاب گنجانده شده‌است. ضمن اینکه خود من یک منبع بودم که در وسط ماجراهای سال 84 تا 92 قرار داشتم و از نزدیک شاهد حوادث و ماجراها بودم.

وی گفت: یک ویژگی کتاب این است که با توجه به حجم اطلاعاتی که در مورد این بازۀ زمانی هشت ساله ارائه شده، یک منبع پژوهشی برای اهالی رسانه و محققین تاریخ انقلاب محسوب می‌شود. و همچنین صراحت کلام، یک ویژگی دیگر این کتاب است.

پس از این توضیحات، نویسنده به چند پرسش و نقد که از سوی مجری مطرح شد، پاسخ داد. مجری با اشاره به ارزشمند بودن کتاب از لحاظ پوشش یک مقطع از تاریخ انقلاب، اظهار داشت: نقدهایی پیرامون ادبیات روایت‌گری کتاب مطرح شده‌است؛ از جمله اینکه وجهۀ سیاسی کتاب از وجهۀ تاریخی آن بیشتر شده یا ادبیات کتاب از ادبیات آکادمیک و بی‌طرفانه فاصله گرفته‌ و مقداری جانبدارانه شده‌است.

روزی‌طلب در پاسخ به این نقد گفت: ادبیات نگارش کتاب، چندین مؤلفه دارد: نخست این‌که کتاب متعلق به پنج سال پیش است و فضای سیاسی آن موقع با امروز متفاوت است، شما نمی توانید فضای سیاسی 1400 را نمی‌توانید با سال 94 و 95 مقایسه کنید. در سال 94 یک نبرد سنگین میان جناح‌های سیاسی کشور وجود داشت که موجب انتخابات 96 شد که یک انتخابات پرشور و پرجنب و جوشی بود، اما سال 1400 شاهد یک فضای ساکت و آرام سیاسی هستیم؛ این دو فضا متفاوت هستند. نکتۀ دوم در سوژه و شخصیتی است که کتاب به آن پرداخته‌است؛ من قبول ندارم که در مورد ایشان، اختلاف فقط در مباحث سیاسی است؛ بلکه اگر رفتار فقهی و سیاسی ایشان را که به هم ممزوج است، بررسی کنید، می‌بینید ایشان با خیلی از شخصیت‌ها اختلاف نظر دارد. مثلاً شما خاطرۀ معروف آقای هاشمی را شنیدید که نقل می‌کند: در جلسۀ سه نفره با حضور آقایان هاشمی، مصباح و خامنه‌ای، آقای هاشمی، آقای مصباح را خطاب قرار می‌دهد که شما چرا از مبارزه کنار کشیدید؟ آقای مصباح هم می‌گوید: من حجتی ندارم؛ این، روایتِ آقای هاشمی است؛ اما طبق روایت آقای مصباح، آقای هاشمی ایشان را دعوت کرده به همکاری با سازمان مجاهدین خلق و ایشان در جواب گفته من هیچ حجت شرعی برای همکاری با آنان ندارم.

این سندپژوه ادامه داد: در مسائل تاریخ انقلاب مانند مسائل مربوط دکتر شریعتی، مسائل مربوط به مدرسۀ حقانی، مارکسیست‌ها، گروه فرقان، و بحث اتحاد حوزه و دانشگاه حرف‌ها و نظرات خودشان را داشتند و به این شکل نیست که یک شخصیت مورد اجماع باشد و این یکی دیگر از ویژگی‌های کتاب است. لذا سوژه کتاب می‌طلبید که با ادبیات خاصی نوشته شود.

مجری در بیان نقد دیگری به کتاب، گفت: با اینکه موضوع و عنوان کتاب، بررسی مواضع آیت‌الله مصباح یزدی است، اما گاهی در کتاب، شاهدیم که مواضع نزدیکان و شاگردان و اطرافیان، یعنی کسانی که امروز به جبهۀ پایداری شناخته می‌شوند، بررسی شده‌است و به عبارت دیگر، بخشی از کتاب مواضع آیت‌الله مصباح نیست.

مؤلف در پاسخ به این نقد گفت: کتاب «سیاست‌ورزی مومنانه»، یک کتاب تاریخ سیاسی است؛ وقتی می‌خواهید یک موضوع را در تاریخ سیاسی مورد بحث و بررسی قرار دهید، باید تمام جوانب آن را بررسی کنید. مثلاً وقتی صحبت از انتخابات 96 در میان باشد، شما نمی‌توانید از انتخابات 88 و اتفاقات پیرامون آن سخن نگویید. افرادی که ذکر کردید به هر حال منتسب به آیت‌الله مصباح هستند و خواسته یا ناخواسته مواضع بزرگان مؤسسۀ امام‌خمینی رحمهُ‌الله، مواضع آیت‌الله مصباح شمرده می‌شود. اگر این مباحث در کتاب آورده نمی‌شد، به نوعی یک نقص به شمار می‌آمد.تاب بیشتر وجه سیاسی داشته باشد تا تاریخی. در بحث سیاست‌ورزی آیت‌الله مصباح با تاریخ انقلاب گره خورده است و شخصیت‌های مهم سیاسی هم در آن دخیل هستند به طوری که در کتاب هم اشاره کردم قبل از انقلاب در یک جلسه سه نفره میان آقای هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌‌الله مصباح صورت گرفت که آقای هاشمی خطاب به آقای مصباح (به روایت هاشمی) گفت چرا شما از مبارزه کنار کشیدید؟ در این روایت آقای هاشمی ایشان را به همکاری با سازمان مجاهدین خلق دعوت کردند و ایشان نپذیرفتند. به این موضوع با تکیه بر اسناد در کتاب اشاره شده است.